Profilaktyka i badania przesiewowe, a choroby cywilizacyjne

Nowotwory, otyłość, nadciśnienie, cukrzyca typu 2 – to jedynie niewielka część pojawiających się dziś w społeczeństwie chorób cywilizacyjnych. Stanowią główną przyczynę przedwczesnych zgonów i pojawiają się praktycznie wszystkich obszarach świata. Jaką rolę w zapobieganiu i leczeniu chorób cywilizacyjnych odgrywają zasady profilaktyki oraz badania przesiewowe?

Kluczowe cele profilaktyki zdrowotnej i badań przesiewowych

Najważniejszym celem profilaktyki zdrowotnej jest zmniejszenie ryzyka zachorowanie. Kampanie edukacyjne i promowanie zdrowych nawyków mają zachęcić ludzi do funkcjonowania, które pozwoli na zredukowanie czynników ryzyka. Dodatkowo, takie działania mają poprawić komfort życia ludzi stosujących się do przekazywanych zasad. Unikanie i wczesne wykrywanie chorób sprawia, że znacznie przedłuża się czas, w którym można żyć bez jakiegokolwiek dyskomfortu i dolegliwości bólowej.

Niezwykle ważnym celem profilaktyki chorób cywilizacyjnych jest odciążenie systemu opieki zdrowotnej! W wielu krajach osoby najbardziej potrzebujące mają problem ze skorzystaniem z pomocy specjalistów. Zmniejszenie ilości pacjentów wymagających natychmiastowej hospitalizacji z powodów chorób, których można było uniknąć dzięki zdrowemu trybowi życia, będzie w stanie doprowadzić służbę zdrowia do stanu lepszej wydajności. Ściśle związane jest z tym ograniczenie kosztów – zarówno państwowych, jak i prywatnych – i możliwość przeznaczenia większych sum na wyposażenie placówek medycznych w nowoczesny sprzęt oraz zapewnienia lekarzom godnego wynagrodzenia.

Z kolei badania przesiewowe poza wczesnym wykryciem ewentualnych chorób, które zwiększa szansę na wyleczenie, mają zredukować odsetek umieralności. Ich celem jest też zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych oraz kontrolowanie ogólnej kondycji zdrowotnej całej populacji. Wskazuje się na to, że promowanie badań przesiewowych wpływa korzystnie na zwiększenie świadomości pacjentów, dotyczącej tego jakie zagrożenia niesie ze sobą brak dbania o swoje ciało, a także podniesienie efektywności funkcjonowania placówek medycznych.

Przyczyny najpopularniejszych chorób cywilizacyjnych

Istnieje szereg powszechnych nawyków oraz czynników środowiskowych, które stanowią najczęstsze przyczyny występowania większości chorób cywilizacyjnych. Należy do nich m.in.:

• niezdrowa dieta – nadmiar węglowodanów prostych, soli i tłuszczów nasyconych to gotowa recepta na nadciśnienie i cukrzycę;
• palenie papierosów – tytoń jest ściśle sprzężony z nowotworem płuc i chorobami serca;
• nadmierny stres – hormony i układ nerwowy są bardzo ważne dla funkcjonowania organizmu. Stresujące środowisko przyczynia się do zaburzeń psychicznych, chorób tarczycy, nadciśnienia, a nawet schorzeń układu pokarmowego;
• brak ruchu – aktywność fizyczna to podstawa dla zachowania zdrowego układu krążeniowego, oddechowego, szkieletowego, a także dla uniknięcia otyłości;
• picie alkoholu – nadmiar alkoholu szkodzi układowi pokarmowemu, wątrobie i sercu. Jest też częstym czynnikiem predysponującym do zachorowania na raka;
• zanieczyszczenie środowiska – astma, alergie i choroby płuc często stanowią pokłosie życia w warunkach charakteryzujących się wysokim stopniem zanieczyszczonego powietrza;
  starzejące się społeczeństwo – coraz większa ilość seniorów sprawia, że nieustannie zwiększa się ilość pacjentów leczonych na osteoporozę i choroby układu sercowo-naczyniowego.

Profilaktyka i badania przesiewowe w najczęstszych chorobach cywilizacyjnych

Pierwszą grupą najpowszechniejszych chorób są schorzenia układu sercowo-naczyniowego. Aby im skutecznie zapobiegać należy zadbać o dietę. W szczególności istotne jest wyeliminowanie nadmiaru tłuszczów i soli. W połączeniu z aktywnością wzmacniającą układ krążenia, taki tryb życia znacznie zmniejsza ryzyko zawału serca czy migotania przedsionków. Warto też systematycznie kontrolować ciśnienie krwi oraz poziom cholesterolu. Te same zalecenia dotyczą cukrzycy typu 2 – jednak w tym przypadku duże znaczenie ma również wykonywanie badania glukozy na czczo.

Powszechnym problemem, bardzo niebezpiecznym dla zdrowia, są nowotwory. Aby im zapobiegać należy dbać nie tylko o dietę i aktywność, ale również kontrolować wagę ciała i do minimum ograniczać picie alkoholu oraz palenie papierosów. Dodatkowo, warto zaszczepić się na HPV oraz WZW B. W określonych grupach wiekowych konieczne jest wykonywanie cytologii, kolonoskopii i mammografii.

Jak wykorzystywana jest technologia w badaniach przesiewowych?

Badania przesiewowe i kontrolowanie tendencji społecznych do zachorowań na określone schorzenia, są coraz szybsze i łatwiejsze dzięki dostępowi do zaawansowanych technologii. Prężnie rozwija się telemedycyna i choć wiele osób ją krytykuje, nie da się zaprzeczyć, że wiążą się z nią pewne korzyści. Również aplikacje do monitorowania zdrowia śledzące parametry, takie jak ciśnienie, glukoza, aktywność fizyczna i sen, są niezwykle przydatne.

Na porządku dziennym jest też analizowanie danych medycznych przez sztuczną inteligencję. Maszyny są w stanie wyciągać wnioski na podstawie przeglądanie ogromnych zbiorów dokumentów. Dzięki temu możliwe jest wyjątkowo szybkie wykrywanie zmian – chociażby na zdjęciach rentgenowskich.

Istnieje wiele kroków, które każdy człowiek może podjąć w celu uchronienia się przed zachorowaniem na serce, otyłość, astmę, czy nowotwór. Podstawą jest oczywiście prowadzenie zdrowego i zrównoważonego trybu życia. Jedzenie, aktywność i sen to podstawowe potrzeby organizmu, które nie mogą pozostawać zaniedbane. Również badania przesiewowe odgrywają w tej kwestii ważną rolę i są w stanie korzystnie wpływać na ogólny stan zdrowia społeczeństwa.